Ochrona przeciwpożarowa to ogół działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa ludziom, mieniu oraz środowisku przed skutkami pożarów, klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń. Należy ją rozumieć znacznie szerzej niż samo gaszenie pożarów – równie istotna jest bowiem prewencja.
Dobrze opracowany i wdrożony system ochrony przeciwpożarowej pozwala znacząco zmniejszyć ryzyko strat materialnych, zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, a także chroni środowisko naturalne przed degradacją.
Podstawa prawna – Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej
Najlepszym dowodem na to, jak ważna jest ochrona przeciwpożarowa, jest fakt, że kwestie te zostały uregulowane przez Ustawę z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. W art. 1 ustawy wskazano, że ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed:
- pożarem,
- klęską żywiołową,
- innym miejscowym zagrożeniem,
poprzez m.in.:
- zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,
- zapewnianie sił i środków do zwalczania wyżej wymienionych zagrożeń,
- prowadzenie działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.
Kolejne przepisy ustawy określają m.in. obowiązki właścicieli oraz zarządców nieruchomości związane z zapewnieniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pożarowego.
Obowiązki właścicieli i zarządców nieruchomości
Podstawowym elementem systemu ochrony przeciwpożarowej jest prewencja. Działania prowadzone w tym zakresie polegają na wdrażaniu rozwiązań:
- technicznych (np. stosowanie odpowiednich materiałów budowlanych i izolacyjnych),
- organizacyjnych (np. ustalanie procedur ewakuacyjnych, planów szkoleń),
- edukacyjnych (np. szkolenia z zakresu postępowania w razie pożaru).
Celem tych działań jest minimalizacja ryzyka wystąpienia pożaru i ograniczenie jego skutków, jeśli do niego dojdzie.
W praktyce oznacza to m.in.:
- regularne przeglądy instalacji elektrycznych oraz systemów wentylacyjnych,
- wyznaczanie, oznakowanie i utrzymywanie dróg ewakuacyjnych,
- stosowanie odpowiednich materiałów zmniejszających ryzyko rozprzestrzeniania się ognia.
To właśnie właściciele i zarządcy budynków odpowiadają za prawidłowe i zgodne z przepisami wdrożenie takich rozwiązań. Mają oni obowiązek zadbać o zgodność stosowanych środków z wymogami techniczno-budowlanymi oraz aktualnymi przepisami prawa.
Wyposażenie obiektów w urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice
Bardzo ważnym elementem ochrony przeciwpożarowej jest wyposażenie obiektów w odpowiedni sprzęt, w tym:
- urządzenia przeciwpożarowe (np. hydranty, systemy tryskaczowe, klapy dymowe),
- gaśnice (różnego rodzaju, w zależności od specyfiki zagrożeń).
Sam zakup gaśnic czy innych urządzeń nie wystarczy. Należy również zadbać o regularne przeglądy, konserwację oraz – w razie potrzeby – naprawy tego sprzętu. Prawidłowo utrzymany i sprawny sprzęt pozwala nie tylko ograniczyć straty materialne, lecz także ratować zdrowie i życie w sytuacjach kryzysowych.
Systemy detekcji, alarmowania i ewakuacji
Kluczowe znaczenie w ochronie przeciwpożarowej mają także:
- systemy detekcji i alarmowania (np. czujniki dymu, czadu, instalacje sygnalizacji pożaru),
- przejrzyste procedury ewakuacyjne (wyraźne oznakowanie dróg ewakuacyjnych, wyznaczenie punktów zbiórki),
- szkolenia pracowników dotyczące zasad postępowania w przypadku pożaru.
Wcześnie wykryte zagrożenie oraz sprawna ewakuacja to najskuteczniejsze sposoby na minimalizację liczby ofiar i strat materialnych. Dlatego tak ważna jest regularna praktyka w postaci np. próby ewakuacji oraz dostęp do instrukcji ewakuacyjnych, które powinny być łatwo widoczne dla osób przebywających w obiekcie.
Znaczenie edukacji i dokumentacji w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Nawet najlepsze urządzenia i systemy nie wystarczą, jeśli osoby przebywające w budynku (w tym np. pracownicy) nie będą potrafiły z nich właściwie korzystać lub nie będą znały podstawowych procedur bezpieczeństwa.
Niezbędnym dokumentem określającym szczegółowe procedury i zasady postępowania w razie zagrożenia jest instrukcja bezpieczeństwa pożarowego, która powinna być stale aktualizowana i dostosowywana do specyfiki danego obiektu.
Regularne szkolenia, przekazywanie aktualnych informacji na temat zasad postępowania na wypadek pożaru oraz umiejętne korzystanie z różnego rodzaju gaśnic (w zależności od rodzaju pożaru) to klucz do zbudowania świadomej i skutecznej ochrony przeciwpożarowej.
Przygotowanie obiektu do akcji ratowniczej
Kolejnym ważnym elementem jest odpowiednie przygotowanie budynku do przeprowadzenia potencjalnej akcji ratowniczej. Polega to m.in. na:
- zapewnieniu służbom ratunkowym (straży pożarnej, pogotowiu) swobodnego dostępu do poszczególnych pomieszczeń w budynku,
- udostępnieniu planów ewakuacji i planów technicznych budynku,
- utrzymaniu dróg pożarowych w stanie umożliwiającym sprawne poruszanie się wozów strażackich.
Dlaczego ochrona przeciwpożarowa jest tak ważna?
Pożary należą do najpoważniejszych zagrożeń, z jakimi może mierzyć się człowiek. Oprócz strat materialnych stanowią ogromne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia. Prawidłowo wdrożony system ochrony przeciwpożarowej pozwala zminimalizować skutki tych zagrożeń.
Warto pamiętać, że ochrona przeciwpożarowa to nie tylko zbiór formalnych wymogów, lecz także (a może przede wszystkim) świadome podejście do kwestii bezpieczeństwa. Wymaga ona zaangażowania wszystkich osób związanych z danym obiektem – właścicieli, zarządców i użytkowników (np. pracowników firmy).
Podsumowanie
- Ochrona przeciwpożarowa w Polsce jest regulowana przez Ustawę z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.
- Za jej wdrożenie odpowiadają przede wszystkim właściciele i zarządcy nieruchomości.
- Istotne znaczenie ma zarówno wyposażenie obiektów w odpowiedni sprzęt, jak i regularne szkolenia oraz dbałość o procedury i instrukcje przeciwpożarowe.
- Ochrona przeciwpożarowa nie polega wyłącznie na gaszeniu pożarów, lecz przede wszystkim na prewencji, edukacji i organizacji.
Zastosowanie się do powyższych zasad oraz ich systematyczne doskonalenie pozwala skutecznie chronić życie, zdrowie i mienie, a w konsekwencji także uniknąć dramatycznych skutków pożarów czy innych zagrożeń.
Ważne!
Właściciele budynków i zarządcy nieruchomości powinni na bieżąco śledzić zmiany w prawie oraz w aktach wykonawczych do Ustawy o ochronie przeciwpożarowej, aby utrzymywać wymagany poziom bezpieczeństwa w swoich obiektach.