Urlop dla poratowania zdrowia, zwany też zdrowotnym to szczególny rodzaj urlopu płatnego. Przysługuje on pracownikowi, któremu pogorszył się stan zdrowia w związku z wykonywaną pracą. Najczęściej z tego rodzaju urlopu korzystają nauczyciele, jednak nie jest to jedyna grupa zawodowa, która może się o niego ubiegać. W tym artykule przeczytasz, kto i w jakich okolicznościach może z niego skorzystać. Ponadto poznasz odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące urlopu dla poratowania zdrowia dla nauczycieli.

Czym jest urlop dla poratowania zdrowia i komu przysługuje?

Urlop dla poratowania zdrowia, jest szczególną formą urlopu płatnego dla osób pracujących w tzw. w warunkach szkodliwych. Dotyczy to zawodów wymagających (po pewnym okresie zatrudnienia) przerwy, na odzyskanie pełnej zdolności do pracy w celu dalszego jej kontynuowania.

Przepisy prawne dotyczące urlopu dla poratowania zdrowia nie są zawarte w Kodeksie pracy, lecz regulują je osobne ustawy branżowe takie jak np. Karta Nauczyciela.

W Polsce płatny urlop zdrowotny lub urlop dla poratowania zdrowia przysługuje między innymi:

• sędziom – polskim sędziom urlopu w celu poprawy zdrowia udziela Minister Sprawiedliwości, w wymiarze nieprzekraczającym 6 miesięcy. W przypadku odmowy Ministra sędziemu przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego w terminie (14 dni od dnia otrzymania odmowy);
• prokuratorom – prokuratorowi z powodu złego stanu zdrowia może udzielić urlopu dla poratowania zdrowia Prokurator Krajowy (do 6 miesięcy) poza sytuacją, w której wnioskujący nie wykonywał czynności przez rok z powodu choroby;
• kuratorom zawodowym – kuratorom przysługuje urlop do poratowania zdrowia w wymiarze do 6 miesięcy i udziela go Minister Sprawiedliwości. Tego rodzaju urlopu nie otrzyma kurator, który nie pracował nieprzerwanie przez okres roku z powodu choroby;
• kontrolerom NIK – osoby zatrudnione na stanowisku kontrolera w NIK przez okres min. 5 lat, mogą wnioskować o urlop dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym łącznie 1 roku. Urlop ten udzielany jest przez Prezesa NIK, na wniosek kontrolera, umotywowany opinią o stanie zdrowia wydaną przez specjalną komisję lekarską.
• pracownicy naukowi PAN – pracownik naukowy pracujący przez okres min. 3 lat w PAN, ma prawo do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym 1 roku;
• strażakom Państwowej Straży Pożarnej – zawodowym strażakom zatrudnionym w P.S.P. przysługuje jednorazowo urlop zdrowotny w wymiarze 6 miesięcy. Natomiast łączny wymiar takiego urlopu w ciągu całej służby strażaka nie może przekroczyć 18 miesięcy;
• nauczycielom akademickim – urlop ten przysługuje nauczycielom akademickim, poniżej 65 r.ż. po 10 latach pracy na uczelni, którzy są zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy. Z tego urlopu pracownicy akademiccy mogą korzystać kilkukrotnie, lecz kolejny urlop zdrowotny może być udzielony dopiero po upływie 3 lat od końca poprzedniego. Natomiast łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia w okresie jego całego zatrudnienia wynosi 1 rok;

Nauczyciele są grupą zawodową, w której pracownicy najczęściej korzystają z prawa do urlopu w celu poprawy zdrowia. W związku z tym poniżej przedstawiamy więcej informacji dotyczących urlopu dla poratowania zdrowia nauczycieli.

Urlop dla poratowania zdrowia dla nauczycieli – najważniejsze informacje w pytaniach i odpowiedziach

Urlop dla poratowania zdrowia reguluje art.73 z dnia 26 stycznia 1982 r. (z uwzględnieniem aktualnych aktów prawnych). Ponieważ język prawniczy i ustawodawczy, nie zawsze jest dla nas jasny, poniżej odpowiadamy na najważniejsze pytania dotyczące urlopu dla poratowania zdrowia nauczycieli:

1. Urlop dla poratowania zdrowia – czy każdy nauczyciel może z niego skorzystać?

Nie, z tego urlopu może skorzystać tylko nauczyciel, który jest zatrudniony (w pełnym wymiarze zajęć) na czas nieokreślony, po przepracowaniu (nieprzerwanie) co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze min. ½ obowiązkowego wymiaru zajęć.

2. Urlop dla poratowania zdrowia – wniosek

Pisemny wniosek o urlop dla poratowania zdrowia składa pracownik do Dyrektora szkoły, który (w terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia jego otrzymania) jest zobowiązany do wydania pracownikowi skierowania do lekarza medycyny pracy.

3. Urlop dla poratowania zdrowia – na jakich zasadach jest przyznawany

W Karcie Nauczyciela znajduje się zapis mówiący o tym, że urlop dla poratowania zdrowia jest przyznawany:

“1) w celu przeprowadzenia zalecanego leczenia:
a) choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub;
b) choroby w której powstaniu czynniki środowiska pracy, czy też sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lub
2) na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.”

Natomiast lekarz medycyny pracy wydaje orzeczenie o potrzebie (lub jej braku) udzielenia takiego urlopu na podstawie:

“1) wyników przeprowadzonego przez siebie badania lekarskiego;
2) wyników badań dodatkowych lub konsultacji specjalistycznych, których przeprowadzenie uzna za niezbędne;
3) dokumentacji medycznej z przebiegu dotychczasowego leczenia.”

Zarówno nauczycielowi, jak i Dyrektorowi szkoły przysługuje odwołanie od orzeczenia lekarskiego do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy.

4. Urlop dla poratowania zdrowia dla nauczycieli – depresja

Żaden artykuł prawny nie określa listy chorób, które uprawniają do skorzystania urlopu dla poratowania zdrowia. W karcie nauczyciela znajduje się jedynie zapis mówiący o tym, że powodem muszą być choroby i zaburzenia, do których powstania przyczyniła się praca w szkole. W przypadku nauczycieli, za takie przez lata najczęściej uznawano tylko choroby aparatu mowy.

Jednak w związku z tym, że od kilku lat depresję i inne choroby psychiczne traktuje się jako choroby cywilizacyjne spowodowane między innymi pracą i stresem, to zwykle uznaje się je za podstawę do urlopu na poratowanie zdrowia.

Ponadto do chorób związanych z pracą nauczyciela (wg opinii Konsultanta Krajowego w dziedzinie medycyny pracy), można zaliczyć wybrane choroby układu ruchu, krążenia, oddechowego, pokarmowego, oraz choroby skóry, cukrzycę i niektóre nowotwory. Niemniej jednak decyzje o potrzebie udzielenia nauczycielowi takiego urlopu wydaje lekarz medycyny pracy, który także określa długość takiego urlopu.

5. Na jaki okres można wziąć urlop dla poratowania zdrowia?

W okresie całego zatrudnienia nauczyciel może skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia kilka razy, łącznie przez okres 3 lat, lecz jednorazowo maksymalnie może on wynosić 1 rok. Warto jednak pamiętać, że kolejny urlop może zostać udzielony nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od zakończenia poprzedniego.

6. Urlop dla poratowania zdrowia a wynagrodzenie i inne świadczenia

W czasie, kiedy pracownik jest na urlopie na poratowanie zdrowia, otrzymuje przez cały czas wynagrodzenie podstawowe i zachowuje prawo do dodatku za wysługę lat, jak również innych świadczeń pracowniczych. Natomiast jeśli urlop ten trwał przez cały rok, to traci on prawo do otrzymania „trzynastki”. Warto wspomnieć, że urlop dla poratowania zdrowia jest okresem składkowym, więc zalicza się go do okresu emerytalnego.

7. Czy można pracować w czasie urlopu dla poratowania zdrowia?

Nie, będąc na urlopie dla poratowania zdrowia, nie można podejmować pracy zarobkowej.

Podsumowując, urlop dla poratowania zdrowia, jak sama nazwa wskazuje udzielany, jest w celu poprawy zdrowia, na którego pogorszenie miała wpływ wykonywana praca zawodowa. Urlop ten przysługuje nie tylko nauczycielom, lecz kilku grupom zawodowym, a przepisy regulujące zasady udzielania urlopu zawodowego zawarte są w aktach prawnych dotyczących konkretnej grupy zawodowej. Warto pamiętać, że urlop na poratowanie zdrowia jest płatny i wliczany jest on do okresu składkowego zaliczanego do emerytury.

Przeczytaj także nasz artykuł o urlopie ojcowskim.