Posiadanie świadectw kwalifikacji SEP potocznie nazywanymi uprawnieniami SEP jest niezbędne dla osób pracujących tam, gdzie wymagana jest specjalistyczna wiedza i umiejętności związane z eksploatacją lub dozorem urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, cieplnych i gazowych. Dlatego osoby mające uprawnienia SEP posiadają duży atut, który jest obecnie bardzo ceniony na rynku pracy. Przeczytaj, czym są uprawnienia SEP, jak je zdobyć i dlaczego warto je posiadać.

Co to są uprawnienia SEP i jakie są ich rodzaje

W świecie nowoczesnych technologii i rosnących wymagań dotyczących bezpieczeństwa tzw. uprawnienia SEP nie są już tylko formalnym wymogiem prawnym, ale ważną umiejętnością i dużym atutem na rynku pracy. 

Uprawnienia SEP to kwalifikacje potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do bezpiecznej pracy (zgodnymi z przepisami BHP) z energią elektryczną, ciepłem i gazem. Świadectwa kwalifikacji SEP nadawane są przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP), pod nadzorem Urzędu Dozoru Technicznego (UDT).

Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP) jest organizacją zawodową, zrzeszającą specjalistów z branży elektrotechnicznej, elektroenergetycznej od 1919 roku. Organizacja ta aktywnie działa na rzecz rozwoju, edukacji oraz podnoszenia standardów bezpieczeństwa w sektorze energetycznym w Polsce. W związku z tym SEP zajmuje się organizowaniem szkoleń, kursów i egzaminów certyfikujących, które prowadzą do zdobycia profesjonalnych uprawnień technicznych.

Od 1 lipca 2022 roku nastąpiły zmiany w przepisach dotyczących uprawnień SEP, które wprowadziły nowe grupy i kategorie uprawnień.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci świadectwa kwalifikacyjne SEP dzieli się na trzy grupy:

• G1 uprawnienia elektryczne – niezbędne dla osób odpowiedzialnych za projektowanie, eksploatację, nadzór i konserwację instalacji elektrycznych, (pracujących zarówno z niskimi, jak i wysokimi napięciami);
• G2 uprawnienia cieplne – są potrzebne specjalistom zajmującym się instalacjami i urządzeniami cieplnymi, takimi jak kotły, sieci cieplne oraz instalacje grzewcze i chłodnicze;
• G3 uprawnienia gazowe – dla osób zajmujących się projektowaniem, budową, eksploatacją i konserwacją systemów i urządzeń gazowych. Uprawnienia te umożliwiają pracę z różnymi rodzajami gazów takich jak gaz ziemny czy propan-butan.

W każdej grupie są dwie kategorie uprawnień SEP, które można uzyskać: uprawnienia na eksploatację (E) lub dozór (D). Te pierwsze pozwalają wykonywać prace pod nadzorem osoby z odpowiednimi uprawnieniami dozoru. Uprawnienia D natomiast umożliwiają samodzielną pracę i nadzorowanie osób z uprawnieniami eksploatacyjnymi.

Dlaczego warto mieć uprawnienia SEP

Obecnie posiadanie certyfikatów potwierdzających posiadanie uprawnień SEP często jest potrzebne do aplikowania na stanowiska techniczne, kierowniczych lub specjalistyczne, na których niezbędna jest wiedza techniczna i odpowiedzialność prawna za realizowane projekty. Dlatego korzyści wynikające z posiadania uprawnień SEP są wielowymiarowe i należą do nich:

• poprawa perspektyw zawodowych – uprawnienia SEP otwierają drzwi do pracy w różnych branżach i stanowiskach, dzięki czemu zwiększają szanse znalezienia ciekawej pracy;
• możliwość awansu i lepsze wynagrodzenie – specjaliści, tacy jak: elektrycy, elektromonterzy, inżynierowie, czy projektanci instalacji elektrycznych, operatorzy kotłów z uprawnieniami SEP, cieszą się większym uznaniem na rynku pracy. Dlatego posiadanie uprawnień SEP zwiększa szansę na awans zawodowy i lepsze zarobki;
• zwiększenie bezpieczeństwa – osoby z uprawnieniami SEP gwarantują, że przeprowadzane i nadzorowane przez nich prace są zgodne z przepisami prawa i najnowszymi standardami bezpieczeństwa.  

Jak uzyskać i przedłużyć uprawnienia SEP

Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem, świadectwa kwalifikacyjne SEP (uprawnienia SEP) powinny posiadać osoby na stanowiskach eksploatacji i dozoru. Uprawnienia eksploatacyjne są przeznaczone dla osób, które bezpośrednio zajmują się codzienną obsługą, konserwacją, remontem, naprawą, montażem lub demontażem urządzeń, instalacji i sieci. Osoby posiadające świadectwo eksploatacji SEP muszą wykonywać swoje zadania zgodnie z obowiązującymi normami technicznymi i przepisami BHP, co wymaga odpowiedniej wiedzy technicznej oraz praktycznych umiejętności.

Z kolei uprawnienia dozorowe posiadają osoby, które kierują pracami wykonawczymi lub nadzorują eksploatację urządzeń, instalacji i sieci. Biorą one odpowiedzialność za to,  że wszystkie operacje są przeprowadzane zgodnie z najwyższymi standardami bezpieczeństwa.

Dla obu typów uprawnień SEP, zarówno eksploatacyjnych, jak i dozorowych, niezbędne jest ukończenie specjalistycznych kursów oraz zdanie egzaminów, które potwierdzą kwalifikacje. Aby uzyskać uprawnienia SEP, kandydaci muszą spełnić określone warunki dotyczące wykształcenia, doświadczenia zawodowego oraz zdać egzamin państwowy.

Uprawnienia SEP – wymagania i kursy

Przystąpienie do egzaminu SEP wymaga od kandydatów posiadania co najmniej zawodowego wykształcenia zgodnego z grupą klasyfikacji, o którą się ubiegają, (elektrycznym, elektronicznym, mechanicznym lub budowlanym). Dodatkowo dla niektórych specjalizacji uprawnień SEP konieczne jest także posiadanie odpowiedniego doświadczenia zawodowego, a okres ten może się różnić w zależności od specyfiki i poziomu uprawnień, lecz zwykle wynosi od kilku miesięcy do kilku lat pracy w danej branży.

Ponadto, aby uzyskać uprawnienia SEP, należy ukończyć odpowiedni kurs i zdać egzamin państwowy. Kursy SEP prowadzą uprawnione ośrodki szkoleniowe, a ich zakres w zależności od specyfikacji kursu obejmuje:

• uprawnienia SEP G1 z Pomiarami Elektrycznymi –  kurs rozszerza podstawowe kwalifikacje elektryka o umiejętności kontrolno-pomiarowe. Uczestnicy uczą się wykonywać odbiory instalacji oraz przeglądy techniczne, co zwiększa ich atrakcyjność na rynku pracy. Kurs jest przeznaczony dla doświadczonych elektryków posiadających odpowiednie dokumenty potwierdzające ich umiejętności;
• uprawnienia SEP G2 – kurs skierowany do osób zainteresowanych pracą w branży energetycznej, oferuje uprawnienia do eksploatacji i dozoru urządzeń cieplnych. Absolwenci kursu są przygotowani do pracy z kotłami, wymiennikami ciepła, a także systemami chłodzenia i klimatyzacji;
• uprawnienia SEP G3 – kurs przygotowuje do pracy z urządzeniami gazowymi, ucząc obsługi, konserwacji oraz przeglądów ich technicznych.

Kursy SEP obejmują wykłady teoretyczne, ćwiczenia praktyczne i testy sprawdzające wiedzę. Stowarzyszenie Elektryków Polskich umożliwiło także przeprowadzanie kursów i egzaminów SEP online. 

Kurs SEP online zazwyczaj składa się z wykładów teoretycznych prowadzonych przez wykwalifikowanych instruktorów, ćwiczeń interaktywnych i testów sprawdzających wiedzę. Podczas kursu dostęp do materiałów edukacyjnych i wykładów odbywa się za pomocą platformy e-learningowej. 

Uprawnienia SEP – egzamin

Niezbędnym warunkiem uzyskania uprawnień SEP jest zdanie egzaminu państwowego. Egzaminy na uzyskanie świadectwa kwalifikacji SEP przeprowadzane są przez komisje egzaminacyjne powołane przez Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego. Zgłoszenia na egzamin przyjmują ośrodki egzaminacyjne UDT, a listę ośrodków egzaminacyjnych można znaleźć na ich stronie internetowej.

Egzamin SEP składa się z dwóch części, teoretycznej i praktycznej.

Część teoretyczna jest testem z wiedzy nabytej na kursie. Z kolei część praktyczna polega na wykonaniu zadań praktycznych związanych z eksploatacją lub dozorem urządzeń, instalacji i sieci, w zależności od wybranej kategorii uprawnień (E – eksploatacja lub D – dozór). 

Egzamin SEP online przeprowadzany jest w formie wideokonferencji z udziałem komisji egzaminacyjnej. Kandydat musi posiadać komputer z kamerą internetową i mikrofonem, a także stabilne połączenie internetowe.

Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie kategorie uprawnień SEP można uzyskać online. Możliwość ta dotyczy jedynie uprawień do eksploatacji (E) w grupach G1 (elektryczne) i G2 (cieplne). Natomiast uprawnienia do dozoru (D) oraz obie kategorie uprawnień w grupie G3 wymagają odbycia kursu i egzaminu w formie stacjonarnej.

Po pozytywnym zaliczeniu egzaminu SEP, czyli uzyskaniu co najmniej 70% punktów z każdej części egzaminu, zdający otrzymuje świadectwo kwalifikacyjne potwierdzające posiadanie uprawnień SEP w wybranej grupie i kategorii. Świadectwo SEP jest ważne przez 5 lat, a po upływie tego terminu można je odnowić bez konieczności zdawania egzaminu, pod warunkiem że osoba ubiegająca się o odnowienie ma odpowiednie doświadczenie zawodowe.

Podsumowując, uzyskanie uprawnień SEP to wymagający proces, podczas którego osoby ubiegające się o świadectwo kwalifikacji muszą wykazać się nie tylko odpowiednim wykształceniem i doświadczeniem zawodowym, ale również umiejętnością stosowania swojej wiedzy w praktyce. Zdanie egzaminu państwowego potwierdza, że posiadacze uprawnień SEP są wysoko kwalifikowanymi specjalistami.

Posiadanie certyfikatów  SEP daje wiele możliwości w branżach takich jak energetyka, budownictwo czy produkcja przemysłowa, zwiększając bezpieczeństwo, szanse na awans i lepsze wynagrodzenie. W związku z tym zdobycie uprawnień SEP nie tylko podnosi standardy bezpieczeństwa i efektywności operacyjnej, ale także otwiera przed specjalistami nowe perspektywy zawodowe, czyniąc ich bardziej konkurencyjnymi na rynku pracy. 

Zapraszamy na nasze szkolenia BHP online.