Od którego roku życia w Polsce można pracować? Czy istnieją przepisy regulujące pracę osób niepełnoletnich? Kim jest pracownik młodociany? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Wejście na rynek pracy jeszcze przed ukończeniem 18 roku życia to unikalna szansa nie tylko na dodatkowy zarobek, ale przede wszystkim na zdobycie doświadczenia zawodowego, które może przydać się w dalszym życiu. Wielu młodych ludzi stara się łączyć naukę z pracą, na przykład w okresie ferii czy też wakacji. Zdarzają się też osoby, które pracują przez cały rok, na przykład po szkole czy w weekendy. Istnieją jednak przepisy i zasady, które regulują pracę pracownika młodocianego, które warto znać będąc zarówno osobą, która pragnie podjąć pracę przed pełnoletniością, jak i pracodawcą, który chce taką osobę zatrudnić.
Kim jest pracownik młodociany?
Pracownik młodociany to osoba, która ma skończone 15 lat, ale nie przekroczyła 18. Warto pamiętać o tym, że można zatrudniać tylko młodocianych którzy ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową oraz posiadają świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Warunki pracy pracownika młodocianego
Pracownika młodocianego zatrudnić można do wykonywania lekkich prac na podstawie umowy o pracę oraz w celu przygotowania zawodowego. Należy pamiętać o tym, że pracodawca zobowiązany jest zapewnić takiemu pracownikowi opiekę i niezbędną pomoc w przystosowaniu się do odpowiedniego wykonywania swojej pracy. Ponadto pracodawca powinien prowadzić ewidencję młodocianych pracowników. Warto też pamiętać, że młodociani pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak inni pracownicy.
Czas pracy pracownika młodocianego
Po pierwsze należy wiedzieć, że pracownik młodociany nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę (a młodociany do 16. roku życia – 6 godzin na dobę). Ponadto przerwa w pracy obejmująca porę nocną powinna trwać nie mniej niż 14 godzin, a młodocianemu w każdym tygodniu przysługuje prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę. Warto też wiedzieć, że do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy, czy też nie.
Warto też wiedzieć, że jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny na dobę, pracodawca ma obowiązek wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, która wliczana jest do czasu pracy. Pracodawca nie może także zatrudniać młodocianego w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej (czyli pomiędzy godziną 22:00 a 6:00, a w szczególnych przypadkach pomiędzy godziną 20:00 a 6:00).
Urlopy wypoczynkowe pracownika młodocianego
W przypadku urlopów należy wiedzieć, że po sześciu miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany pracownik ma prawo do 12 dni roboczych urlopu, a po roku pracy, uzyskuje prawo do 26 dni roboczych urlopu. Jednakże w roku, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do 20 dni roboczych urlopu, jeśli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
W przypadku młodocianego uczącego się w szkole, pracodawca zobowiązany jest do udzielenia urlopu w okresie ferii szkolnych. Jeśli młodociany nie ma jeszcze uzyskanego prawa do urlopu, pracodawca może udzielić mu (na wniosek młodocianego) zaliczkowo urlopu w tym właśnie okresie.
Zatrudnienie osoby poniżej 15 roku życia
W szczególnych przypadkach można zatrudnić osobę, która nie ukończyła jeszcze 15 roku życia. Odbywa się to na następujących zasadach:
- osoba, która nie ukończyła szkoły podstawowej i nie ma jeszcze 15 lat, może zostać zatrudniona na zasadach określanych dla młodocianych jedynie w celu przyuczenia się do określonej pracy i przygotowania zawodowego,
- osoba, która ukończyła szkołę podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat, może zostać zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Na zatrudnienie takiej osoby musi zgodzić się jej opiekun prawny lub przedstawiciel ustawowy. Ponadto potrzebna jest pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej.
- osoba, która ukończyła szkołą podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat, na podstawie umów o naukę zawodu, przyuczenie do wykonywania określonej pracy i o wykonywanie prac lekkich. Co istotne, w takim przypadku nie jest wymagana żadna zgoda ani opinia.
Warto też pamiętać, że niezależnie od zasad zatrudnienia pracowników młodocianych w pewnych sytuacjach i po spełnieniu określonych warunków przepisy umożliwiają zlecenie wykonania pracy lub innych zajęć zarobkowych dziecku przed ukończeniem przez nie 16. roku życia. Dotyczy to działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej.
Czy warto zatrudniać młodocianych pracowników?
Pomimo tego, że przy zatrudnianiu pracowników młodocianych istnieje szereg przepisów i regulacji, warto jest zatrudniać młode osoby, które chcą poświęcać swój czas na rozwój i naukę. Można dzięki temu wykształcić kompetentnego pracownika, który już od swoich pierwszych korków na rynku pracy, będzie wnosił ogromną wartość dla przedsiębiorstwa.
Zapraszamy na nasze szkolenia BHP online.