Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) to zagadnienie, które bywa traktowane jako zbędna formalność. Tymczasem stanowi ono fundament dobrze funkcjonującego przedsiębiorstwa – takiego, które zapewnia swoim pracownikom realną ochronę. Dbałość o BHP to coś więcej niż unikanie wypadków czy chorób zawodowych. Jej celem jest stworzenie środowiska pracy, w którym pracownicy na co dzień czują się bezpiecznie i komfortowo.
Kto ponosi odpowiedzialność za BHP w miejscu pracy? Kluczowa jest rola pracodawcy
Zgodnie z przepisami, w tym z Kodeksem pracy, za zapewnienie przestrzegania zasad BHP w firmie odpowiada pracodawca. Obowiązki w tym zakresie mają charakter systematyczny – oznacza to, że pracodawca nie tylko musi podejmować działania z zakresu BHP, ale również je aktualizować, dostosowując do bieżącej sytuacji w zakładzie. Jednorazowe przeszkolenie pracowników czy wywieszenie instrukcji nie wystarcza. System BHP powinien być dostosowany do specyfiki działalności firmy, warunków pracy oraz liczby zatrudnionych.
Do podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie BHP należą:
- zapewnienie środków i warunków niezbędnych do udzielenia pierwszej pomocy w razie wypadku przy pracy,
- przeciwdziałanie pożarom, awariom, skażeniom chemicznym i biologicznym oraz innym zagrożeniom; w razie ich wystąpienia – sprawna ewakuacja pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu,
- wyznaczenie pracowników odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy, gaszenie pożarów oraz koordynację ewakuacji,
- zapewnienie stałej współpracy z właściwymi służbami zewnętrznymi, takimi jak pogotowie ratunkowe, straż pożarna czy policja.
To jednak nie oznacza, że pracodawca musi wszystkie te działania realizować samodzielnie. Przepisy Kodeksu pracy (art. 237^11) przewidują konkretne rozwiązania organizacyjne:
**„§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej „służbą BHP”, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie BHP.
Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby BHP pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający odpowiednie szkolenie może samodzielnie realizować zadania tej służby, jeżeli:
- zatrudnia do 10 pracowników, albo
- zatrudnia do 50 pracowników i należy do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka (zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).”**
„§ 2. Pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może zlecić realizację zadań służby BHP specjaliście spoza zakładu pracy. Zarówno pracownik pełniący funkcje służby BHP, jak i zewnętrzny specjalista muszą spełniać określone wymagania kwalifikacyjne oraz posiadać odpowiednie szkolenia.”
Reagowanie na zagrożenia – obowiązek natychmiastowego działania
Jeśli w miejscu pracy wystąpi zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników, pracodawca ma obowiązek niezwłocznie podjąć działania. Priorytetem staje się wówczas zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim osobom przebywającym na terenie zakładu.
Co więcej, pracodawca musi:
- natychmiast poinformować pracowników o zagrożeniu,
- udostępnić instrukcje umożliwiające bezpieczne przerwanie pracy,
- zapewnić możliwość szybkiego opuszczenia strefy niebezpiecznej.
BHP dotyczy nie tylko pracowników etatowych
Często spotykanym błędem jest przekonanie, że przepisy BHP odnoszą się wyłącznie do pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Tymczasem obowiązki w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy dotyczą również osób współpracujących na podstawie umów cywilnoprawnych (np. zlecenia, o dzieło), a także samozatrudnionych (współpraca w modelu B2B).
Oznacza to, że każda osoba wykonująca zadania na terenie zakładu pracy – niezależnie od formy zatrudnienia – powinna mieć zapewnione odpowiednie warunki pracy oraz dostęp do procedur bezpieczeństwa. Ma to szczególne znaczenie w branżach, gdzie dominują elastyczne formy współpracy.
Szkolenia BHP – obowiązek i inwestycja w bezpieczeństwo
Jednym z najważniejszych elementów systemu BHP w firmie są szkolenia. Pracodawca ma obowiązek zapewnić szkolenie wstępne każdemu nowo zatrudnionemu pracownikowi, a także szkolenia okresowe dostosowane do stanowiska i specyfiki pracy. Dzięki nim pracownicy zdobywają wiedzę niezbędną do bezpiecznego wykonywania obowiązków oraz poznają procedury na wypadek zagrożeń.
Regularne szkolenia BHP to nie tylko wypełnienie obowiązków wynikających z przepisów, ale również realna inwestycja w bezpieczeństwo całego zespołu.
Podsumowanie
Za bezpieczeństwo i higienę pracy w firmie odpowiada pracodawca. Jego zadaniem jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy, przeciwdziałanie zagrożeniom i właściwe reagowanie w sytuacjach niebezpiecznych. Obowiązki te obejmują nie tylko pracowników etatowych, ale także osoby zatrudnione w innych formach – na podstawie umów cywilnoprawnych czy współpracy B2B.
W zależności od liczby zatrudnionych oraz rodzaju prowadzonej działalności, pracodawca może realizować zadania BHP samodzielnie (jeśli posiada odpowiednie kwalifikacje), zlecić je wyznaczonemu pracownikowi lub powierzyć zewnętrznemu specjaliście. Niezależnie od przyjętego rozwiązania, odpowiedzialność za przestrzeganie przepisów BHP zawsze spoczywa na pracodawcy.